خرده اندیشه
نوشته‌ها، ترجمه‌ها و اندکی از اندیشه‌های پراکنده‌ی منخرده اندیشه
نوشته‌ها، ترجمه‌ها و اندکی از اندیشه‌های پراکنده‌ی مندرباره من
تمامی حقوق محفوظ و متعلق به صاحب وبلاگ است.
در این وب‌گاه، نوشته‌ها، برگردان‌ها به پارسی، سفرنامه‌ها و شاید خرده اندیشه‌هایی به قلم من نوشته میشود. بنا بر قانون حمایت از حقوق مولفان، مصوب ۱۱ دی ماه ۱۳۴۸، نقل تمام یا بخشی از مطالبی که به قلم و یا ترجمه‌ی صاحب اثر در این وب‌گاه نوشته میشود در نشریات کاغذی یا رسانه‌های دیجیتال ممنوع است. بازنشر تنها با اطلاع و اجازه‌ی صاحب اثر و مدیر وبلاگ ممکن است.
ادامه...
ویدئوی 100 ثانیه‌ای (12): آیا کیهان تا ابد گسترش خواهد یافت؟
Will the universe go on expanding forever?
ویدئوی 100 ثانیه‌ای (8): چگونه سیارههای فراسامانه‌ی خورشیدی را شکار میکنند؟
How do you hunt for planets that are outside our solar system?
شگفتی‌های کیهان: اندازه‌های ناجوان‌مردانه پهناور کیهان
اندازه‌های ناجوان‌مردانه پهناور و شگفتاور کیهان
نویسنده: محمد علیزاده
فاصله‌ی بین کهکشان‌ها و ستارگان چنان گسترده است که ستاره‌شناسان برای بیان فاصله‌های کیهانی به جای کیلومتر از واحد نجومی، پارسک و سال نوری استفاده میکنند. یک واحد نجومی فاصله‌ی زمین تا خورشید است و نزدیک به 150 میلیون کیلومتر. یک سال نوری هم فاصله‌ای است که نور با سرعت نزدیک به 300,000 کیلومتر بر ثانیه و در مدت یک سال می‌پیماید که این اندازه نزدیک به 9500 میلیارد کیلومتر میشود. یک پارسک هم نزدیک به 31000 میلیارد کیلومتر است. یک پارسک کمابیش 3/26 برابر یک سال نوری و 206,205 برابر واحد نجومی است.
پروکسیما قنطورس نزدیکترین ستاره‌ی بیرون از منظومه خورشیدی در فاصله‌ی 4/3 سال نوری و یا 1.3 پارسک و دورترین کهکشان‌ها و اخترنماهای قابل دیدن بیش از 13.6 تا 15 میلیارد سال نوری از ما، در فاصله‌ای که نور فرصت رسیدن به آنجا را پس از انفجار بزرگ یافته است، قرار دارد؛ ژرفنایی از کیهان که مشاهده‌ی فراتر از آن امکان‌پذیر نیست. با این وجود ستاره شناسان باور دارند که آنجا نیز پایان جهان نیست.
ده جایگاه برای یافتن زندگی برونزمینی (2)
ده جایگاه برای یافتن زندگی برونزمینی
برگردان: محمد علیزاده
6- اِنسِلادوس
ادامه مطلب ...
شگفتی‌های کیهان: ستاره‌ی نوترونی چیست؟
ستاره‌ی نوترونی
نویسنده: محمد علیزاده
از شگفتی‌های باورنکردنیِ کیهان، ستاره‌ی نوترونی یا تپ‌اختر است. در فشار و دمای بسیار زیادِ هسته‌ی ستاره، پروتون و الکترون با هم آمیخته شده و نوترون را به وجود می‌آورند. ستاره‌ی نوترونی نامش را از همین جا یافته است. ستاره‌ی نوترونی بی اندازه کوچک است. قطر آن تنها چند ده کیلومتر است. ستاره‌ی نوترونی چگالی شگفتاوری دارد. باور کردنش سخت است، اما هر سانتی متر مکعب از آن، وزنی برابر یک میلیارد تن دارد. برای جلوگیری از رُمبش ستاره، نوترونها مانند گاز رفتار کرده و فشاری را ایجاد میکنند که برای برپا نگه داشتن آن کافی است. اما اگر نوترونها نتوانند فشار هنگفت رو به درون را ناکار کنند، ممکن است هسته‌ی ستاره در اثر گرانش دچار رُمبش شود و به سیاه‌چاله دگرگون گردد. ستاره‌ی نوترونی با سرعت بسیار شگفتاور هزار دور در هر ثانیه به دور خود می‌چرخد. این سرعت زیاد میدان مغناطیسی قدرتمندی را ایجاد می‌کند. شدت این میدان میلیاردها برابر میدان مغناطیسی زمین است. نیروی مغناطیسیِ نیرومند ستاره که با گردش بسیار تند آن در هم می‌آمیزد، پرتوهایی را گسیل می‌دارد که به صورت تپش‌هایی در زمین دریافت میشود، از این روست که ستاره‌های نوترونی به تپ‌اختر هم معروف هستند. نخستین تپ‌اختر در سال 1967 توسط ستاره شناسان دانشگاه کمبریج کشف و بازه‌ی میان تپش‌های این ستاره 1.3 ثانیه ثبت شده است. تا به امروز بیش از 650 تپ‌اختر کشف شده است.
ده جایگاه برای یافتن زندگی برونزمینی (1)
ده جایگاه برای یافتن زندگی برونزمینی
بخش نخست
برگردان: محمد علیزاده
آیا به‌‌‌راستی ما در جهان تنها هستیم؟ مسابقه برای یافتن زندگیِ هوشمند، یا هرگونه زندگی برونزمینی، کوششی است که سالهاست ادامه دارد. با اینکه تاکنون هیچ مدرک محکم و معتبری از زندگی برونزمینی یافت نشده، اما به نظر می‌‌‌رسد در برنامۀ ماموریتِ هر کاوشگر فضایی که از زمین پرتاب میشود، "جستجوی زندگی" نقش بسته باشد.
تا امروز می‌‌‌دانیم که در منظومۀ خورشیدی، تنها زمین دارای زندگی است و شاید تا چند دهۀ دیگر، ریختهای دیگری از زندگی نیز در همین نزدیکی‌‌‌ها یافت شود. همچنین، ریختِ شناخته شدۀ زندگی، نیازمند کربن، اکسیژن و آب است، اما در همین زمین که جایگاه زندگی ماست، ریختهایی از زندگی یافت شده که در محیطهای ناهنجارِ بسیار سرد و یا بسیار گرم و به دور از نور خورشید ادامه دارد. برای نمونه به تازگی و با کمک پیشرفت فناوری و ساخت زیردریایی‌‌‌هایی که تاب فشارهای خُردکنندۀ ژرفای آبهای اقیانوس را دارند، ریختهایی از زندگی در ژرفاهای تاریک و سردِ آبهای زمین یافت شده که در کف اقیانوسها و در نزدیکیِ منابع زمین‌‌‌گرمایی در جریان است و آنجا جاندارانی، در محیطهایی آکنده از سولفور زندگی میکنند. نکتۀ شگفتِ دیگر از جریانِ پیچیدۀ زندگی این است که دانشمندان در زباله‌‌‌های اتمیِ دفن شده در ژرفای اقیانوسها، و نیز در میان یخهای سرد و به‌‌‌دور از نور خورشید، باکتریهای زنده یافته‌‌‌اند. اینها و نیز بسیاری نکته‌‌‌های دیگر، برهانهای محکمی است بر آنکه زندگی می‌‌‌تواند در جاهایی باورناپذیر ریخت گیرد و رشد یابد.
با فرضیه‌‌‌های امروزِ دانش زمینی، به درستی نمی‌‌‌توان گفت که زندگیِ برونزمینی در کجا پنهان است. با این‌‌‌حال، در اینجا به ده نمونه از جاهایی که گمان بیشتری می‌‌‌رود زندگی در آنها جریان داشته باشد، اشاره میشود.