خرده اندیشه
نوشته‌ها، ترجمه‌ها و اندکی از اندیشه‌های پراکنده‌ی منخرده اندیشه
نوشته‌ها، ترجمه‌ها و اندکی از اندیشه‌های پراکنده‌ی مندرباره من
تمامی حقوق محفوظ و متعلق به صاحب وبلاگ است.
در این وب‌گاه، نوشته‌ها، برگردان‌ها به پارسی، سفرنامه‌ها و شاید خرده اندیشه‌هایی به قلم من نوشته می‌شود. بنا بر قانون حمایت از حقوق مولفان، مصوب ۱۱ دی ماه ۱۳۴۸، نقل تمام یا بخشی از مطالبی که به قلم و یا ترجمه‌ی صاحب اثر در این وب‌گاه نوشته می‌شود در نشریات کاغذی یا رسانه‌های دیجیتال ممنوع است. بازنشر تنها با اطلاع و اجازه‌ی صاحب اثر و مدیر وبلاگ ممکن است.
ادامه...
شماره‌ی هفتم فصل‌نامه‌ی "فصل علم و خیال"
با درود،
شماره‌ی ششم فصل‌نامه‌ی "فصل علم و خیال"، تقدیم به دوستان.
لینک دو
شماره‌ی ششم فصل‌نامه‌ی "فصل علم و خیال"
با درود،
شماره‌ی ششم فصل‌نامه‌ی "فصل علم و خیال"، تقدیم به دوستان.
ادامه مطلب ...
شماره‌ی پنجم فصل‌نامه‌ی "فصل علم و خیال"
با درود،
شماره‌ی پنجم فصل‌نامه‌ی "فصل علم و خیال"، تقدیم به دوستان.
ادامه مطلب ...
فصل علم و خیال، شماره‌ی چهارم
با درود،
شماره‌ی چهارم فصل‌نامه‌ی "فصل علم و خیال"، تقدیم به دوستان.
ادامه مطلب ...
فصل علم و خیال، شماره‌ی سوم
با درود،
شماره‌ی سوم فصل‌نامه‌ی "فصل علم و خیال"، تقدیم به دوستان.
فصل علم و خیال، شماره‌ی دوم
با درود،
شماره‌ی دوم فصل‌نامه‌ی علم و خیال، تقدیم به دوستان.
ادامه مطلب ...
چرا به جای کمربند سیارکها، یک سیاره وجود ندارد؟
چرا به جای کمربند سیارکها، یک سیاره وجود ندارد؟
نوشته: فریزر کین، 11 ژوئن 2014
برگردان: محمد علیزاده
فضای بسیار بزرگ و شگفتی میان سیاره‌ی بهرام و مشتری وجود دارد که از تعدادی قلوه سنگ پر شده است. چرا این کمربند سیارکی مانند دیگر سیاره‌های منظومه‌ی خورشیدی به یک سیاره دگرگون نشده است؟
در ورای مدار بهرام، کمربند گسترده‌ی سیارکی با مجموعه‌ای بزرگی از تکه‌های سنگ و یخ گسترده شده که باقی‌مانده‌ی ریخت‌گیری سامانه‌ی خورشیدی است. این پهنه از واحد 2 نجومی آغاز و تا واحد 4 نجومی ادامه می‌یابد( Astronomical Unit یا واحد نجومی برابر با فاصله‌ی زمین تا خورشید و در حدود 150 میلیون کیلومتر است.) اندازه‌ی اجرام درون کمربند سیارکی از خرده سنگهایی بسیار کوچک تا سیارک سرس با قطر 950 کیلومتر متغیر است.
آنچه در فیلم‌های جنگ ستارگان و دیگر فیلم‌های علمی‌تخیلی از کمربند سیارکی نشان داده شده، سراسر اشتباه است. فاصله‌ی اجرام درون کمربند از همدیگر، صدها هزار کیلومتر است. در نتیجه نه پرواز از میان آنها خطرناک است و نه هیچ گونه برتری نظامی برای فضاپیماهایی که درون آن پرواز می‌کنند دارد.
برداشتی مفهومی ازبرخورد اجرام کمربند سیارکها در فاصله‌ی میان بهرام و مشتری. عکس از ناسا/جی پی ال-کلتک
فصل علم و خیال
با درود و تبریک سال نو
شماره‌ی نخست "فصل علم و خیال"، فصل‌نامه‌ی تخصصی داستان‌های علمی‌تخیلی عیدی من به دوستان عزیز
امیدوارم لذت ببرید.
چه اندازه از جرم کیهان از سیاه‌چاله ساخته شده است؟
چه اندازه از جرم کیهان از سیاه‌چاله ساخته شده است؟
نوشته‌ی: فریزر کین، ژوئن 2014
برگردان: محمد علیزاده
همه از سیاه‌چاله می‌ترسند، اما واقعا چه تعداد از آنها در کیهان وجود دارند؟ از سیاه‌چاله‌های با جرم ستاره‌ای تا سیاه‌چاله‌های اَبَرپُرجرم، چه اندازه از کیهان را سیاه‌چاله فرا گرفته است؟
در جهانی که اینک می‌شناسیم دو گونه سیاه‌چاله وجود دارد: سیاه‌چاله‌های باجرم ستاره‌ای که از ستارگان هیولاوش و بسیار پرجرم ریخت یافته‌اند و سیاه‌چاله‌های ابرپرجرم که در مرکز کهکشانها وجود دارند.
یکی از هر 1000 ستاره در کیهان، جرم کافی دارد که در هنگام مرگ به سیاه‌چاله دگرگون شود. کهکشان راه شیری یکصد میلیارد ستاره دارد که یعنی ممکن است یکصد میلیون سیاه‌چاله‌ی با جرم ستاره‌ای را به وجود آورد. با توجه به این که یکصد میلیارد کهکشان در جهان قابل مشاهده وجود دارد، پس باید تعداد بی‌شماری سیاه‌چاله نیز وجود داشته باشد. در واقع کیهان شناسان با محاسبات ریاضی به این نتیجه رسیده‌اند که تقریبا در هر ثانیه یک سیاه‌چاله به وجود می‌آید. به بیان دیگر، در حدود یک هزارم از کیهان شناخته شده و قابل مشاهده را سیاه‌چاله‌های با جرم ستاره‌ای انباشته‌اند.
در این تصویر مفهومی، سیاه‌چاله‌ای میلیاردها میلیون برابر پرجرم‌تر از خورشید به تصویر کشیده شده است. ابرسیاه‌چاله‌ها بسیار پرجرم و چگال هستند و در قلب کهکشانها جای گرفته‌اند. تصویر از ناسا/جی پی ال-کلتک
داستان سیاه‌چاله‌های ابرپرجرم اندکی دیگرگون است. سیاه‌چاله‌ی مرکزی کهکشان راه شیری خودمان در حدود 26000 سال نوری از ما دور است. کیهان شناسان از این سیاه‌چاله با نام رسمی Sagittarius A-star یاد می‌کنند. ولی به جای این نام رسمی، در این نوشته نام آن را مثلا "کماندار" می‌گذاریم. و برای این که بدانید چرا به این سیاه‌چاله ابرپرجرم می‌گویند، کافیست بدانید که جرم کماندار 4/1 میلیون برابر جرم خورشید است. کماندار بسیار هیولاپیکر و ترسناک است. تنها می‌توان آن چه را که در نواحی پیرامونیِ این سیاه‌چاله‌ی بسیار پهن‌پیکر رخ می‌دهد را پنداشت. به نظر شما چند درصد از جرم کهکشان راه شیری از این سیاه‌چاله است؟
ستاره‌شناسان، بزرگترین و دوردست‌ترین خزانۀ آب را در کیهان یافتند.
ستاره‌شناسان، بزرگترین و دوردست‌ترین خزانۀ آب را در کیهان یافتند.
برگردان: محمد علیزاده
دو کارگروه از ستاره‌شناسان، بزرگترین و دوردست‌ترین خزانۀ آب را در کیهان کشف کرده‌اند. این خزانۀ آب که گمان می‌رود 140 تریلیون برابرِ تمامی آبهای دریاهای زمین باشد، پیرامون سیاه‌چاله‌ای را فراگرفته که خود یک اختروَش را خوراک می‌دهد و بیش از 12 میلیارد سال نوری از ما دورتر است.
مَت بِرَدفورد که یکی از دانشمندان آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا در شهر پاسادنا در استان کالیفرنیای امریکا و مدیر یکی از کارگروه‌هایی است که این کشف را انجام داده‌اند، می‌گوید: "محیط پیرامون این اختروَش، بسیار بی‌مانند است زیرا که توانسته چنین تودۀ کلانی از آب را فَراوَرد. این برهان دیگری بر فراگیر بودن آب در سرتاسر جهان و حتا در زمان‌های نخست آغاز آن است." بخشی از سرمایۀ پژوهشی کارگروهِ زیر مدیریت او را ناسا بر گُرده دارد.
یک اختروَش از سیاه‌چاله‌ای بسیار بزرگ نیرو می‌گیرد که آن نیز پیوسته و یکنواخت، گاز و غبار پیرامونش را به کام خود می‌کشاند. هم‌چنان که سیاه‌چاله، گاز و غبار را به درون خود فرومی‌کشاند، اختروَش انرژی بیکرانی را به بیرون فوران می‌کند. هر دو گروه ستاره‌شناسان، یک اختروَش ویژه را با نام APM 08279+5255 بررسی کردند، اختروَشی که سیاه‌چاله‌ای به اندازۀ 20 میلیارد بار پرجرم‌تر و یک هزار بار پرتوان‌تر از خورشید پرورانده است.
ستاره‌شناسان وجود بخار آب را حتا در دوردست‌ترین فاصله‌ها و حتا در نخستین روزهای پیدایش کیهان پیش‌بینی کرده بودند، اما پیشتر، آن را نیافته و وجودش را آشکار نساخته بودند. در کهکشان راه شیری، بخار آب وجود دارد، هرچند که اندازۀ آن، 4000 بار کمتر از این اختروَش است، زیرا بیشتر بخار آب موجود در راه شیری، به ریخت یخ است.
ادامه مطلب ...
یک اختروَش از سیاه‌چاله‌ای بسیار بزرگ نیرو می‌گیرد که آن نیز پیوسته و یکنواخت، گاز و غبار پیرامونش را به کام خود می‌کشاند. هم‌چنان که سیاه‌چاله، گاز و غبار را به درون خود فرومی‌کشاند، اختروَش انرژی بیکرانی را به بیرون فوران می‌کند. هر دو گروه ستاره‌شناسان، یک اختروَش ویژه را با نام APM 08279+5255 بررسی کردند، اختروَشی که سیاه‌چاله‌ای به اندازۀ 20 میلیارد بار پرجرم‌تر و یک هزار بار پرتوان‌تر از خورشید پرورانده است.
ستاره‌شناسان وجود بخار آب را حتا در دوردست‌ترین فاصله‌ها و حتا در نخستین روزهای پیدایش کیهان پیش‌بینی کرده بودند، اما پیشتر، آن را نیافته و وجودش را آشکار نساخته بودند. در کهکشان راه شیری، بخار آب وجود دارد، هرچند که اندازۀ آن، 4000 بار کمتر از این اختروَش است، زیرا بیشتر بخار آب موجود در راه شیری، به ریخت یخ است.