خرده اندیشه
نوشته‌ها، ترجمه‌ها و اندکی از اندیشه‌های پراکنده‌ی منخرده اندیشه
نوشته‌ها، ترجمه‌ها و اندکی از اندیشه‌های پراکنده‌ی منده راز برتر ستارگان (بخش دوم)
ده راز برتر ستارگان
برگردان: محمد علیزاده
منبع: www.space.com
5 - انفجارهای ستارگان
رده‌ای تازه از ستارگان با نام "ستارگان رادیویی ناپایدار چرخشی"، Rotating Radio Transients فروزنده‌هایی بی‌ثبات و ناپایدار هستند. آنها ستارگان متراکم نوترونی سترگ و حجیمی هستند که به طور متناوب، رگبارهایی از امواج رادیویی به درازای دو میلی ثانیه و با فاصله‌هایی تاریک و پایدار با فاصلۀ زمانی سه ساعت به بیرون می‌فرستند. از آنجایی که این فوران‌ها زودگذر هستند، ستاره‌شناسان به منظور ردیابی این ستارگان رادیویی، باید این گذرهای ناگهانی امواج رادیویی را از امواج رادیویی تولید شده در روی زمین تمیز دهند. ممکن است در کهکشان راه شیری، صدها هزار ستاره از این دست وجود داشته باشد.
ده راز برتر ستارگان (بخش نخست)
ده راز برتر ستارگان
برگردان: محمد علیزاده
منبع: www.space.com
شبی پرستاره
برای بسیاری از کسانی که به آسمان خیره می‌شوند، آسمان شب شاید تنها پرده‌ای بسیار یکسان از نورهایی چشمک‌زن باشد. اما حقیقت امر این است که جهان از میلیاردها ستارۀ گوناگون و پر از شگفتی ریخت یافته است. از آتش‌بازی‌های ستارگان در قالب انفجار اَبَرنواَخترها تا سیاه‌چاله‌های نادیدنی؛ و ستاره‌شناسان رفته رفته درمی‌یابند ستارگان چگونه کار می‌کنند و چه چیزهایی موجب می‌شود هر یک از آنها نادر و یکتا باشند.
با تمام اینها، هنوز رازهایی بسیاری باقی است.
در این تصویر هنری، میدان مغناطیسی بسیار پرانرژی و نیز بسیار جوانِ یک خوشۀ ستاره‌ای با نام Westerlund 1 نشان داده شده است. این خوشۀ بی‌نظیر دربردارندۀ صدها ستارۀ بسیار بسیار پر جرم و سترگ است که درخشندگی بعضی از آنها، یک میلیون بار از خورشید ما بیشتر است.
10 - الماسهایی در آسمان
هنگامی که یک ستاره با جرمی برابر خورشید ما، سوخت هسته‌ای خود را به پایان می‌رساند، لایه‌های بیرونی خود را رها ساخته و از آن تنها یک هستۀ بسیار داغ با نام کوتولۀ سپید بر جای می‌ماند. دانشمندان می‌اندیشند که در درون یک کوتولۀ سپید، لایه‌ای با کلفتی کمابیش 50 کیلومتر از کربن و اکسیژن متبلور و بلورِش یافته مانند الماس وجود داشته باشد. در سال 2004، کوتولۀ سپیدی نزدیک صورت فلکی قنطورس یافتند که از کربن بلورش یافته ساخته شده است و 25 میلیارد میلیارد میلیارد تن وزن دارد.
چه تعداد ستاره در جهان وجود دارد؟
چه تعداد ستاره در جهان وجود دارد؟
منبع: http://www.universetoday.com
برای دیدن اندازه‌ی بزرگ عکسها روی آنها کلیک کنید
هنگامی که به آسمان پر از ستاره‌ی شب نگاه می‌کنیم، ناخواسته به شمارش ستارگان می‌پردازیم. با چشم نامسلح و در شبی تاریک، تنها می‌توان چند هزار ستاره را دید. اما در سراسر کیهان چند ستاره وجود دارد؟ پیش از پرداختن پیرامون تعداد سترگ ستارگان، بگذارید بررسی کنیم که با ابزار موجود، چه تعداد ستاره را می‌توان شمرد.
کهکشان راه شیری
در یک آسمان تاریک و با چشمانی تیزبین، می‌توان ستارگانی با روشنایی قدر 6 را رصد کرد. اما برای به دست آوردن عددی دقیق از تعداد ستارگان، باید به هر دو نیم کره‌ی شمالی و جنوبی زمین سفر کرد، زیرا در هر نیم کره، تنها بخشی از آسمان را می‌توان دید. گذشته از این، باید شمارش را در چندین ماه انجام داد، زیرا در هر ماه، بخشی از آسمان توسط خورشید کدر می‌شود. اگر بینایی شما بسیار خوب باشد و در آسمان کاملا تاریک شب و در هر دو نیم کره‌ی شمالی و جنوبی و بدون وجود ماه در آسمان، ستارگان را شمارش کنید، می‌توانید کمابیش تا 9000 ستاره را ببینید و بشمرید.
چه تعداد کهکشان در جهان وجود دارد؟
مترجم: محمد علیزاده
برای دیدن عکسها در اندازه‌ی بزرگ روی آنها کلیک کنید
کهکشان‌ها، این توده‌های سترگ و هنگفت از ستارگان که جهان را انباشته‌اند، در همه جا وجود دارند. شاید بهترین نمونه برای درک این واقعیت، تصویری باشد که تلسکوپ فضایی هابل از ژرفنای فضا گرفته است: "میدان فراژرف هابل"؛(1) مجموعه‌ای از تعدادی عکس گرفته شده توسط هابل که در کنار هم قرار داده شده و هزاران کهکشان را در یک تصویرِ هم‌نهاده نمایش می‌دهد.
برآورد تعداد کهکشان‌هایی که در جهان وجود دارد، کار بسیار سختی است. وقتی تعداد به میلیاردها برسد، به دست آوردن عددی سرراست مشکل است، همچنین، گاه گاه نیز با محاسبات تازه، برآورد تعداد افزون می‌شود. مشکل دیگر، محدودیت ابزار و افزار رصد است. برای گرفتن بهترین تصویر، تلسکوپ‌ها باید قطر عدسی و آیینه‌ی بزرگتر داشته باشند و برای جلوگیری از واپیچش و کژدیسی حاصل از هوای زمین، آنها را بر بالای هواسپهر قرار داد. با این حال و با این که برآورد کارشناسان با هم متفاوت است، دامنه‌ی پذیرفته شده بین 100 تا 200 میلیارد کهکشان است.
جهان چقدر بزرگ است؟
جهان چقدر بزرگ است؟
مترجم: محمد علیزاده
منبع: http://www.space.com
جهان قابل مشاهده
ستاره شناسان عمر جهان را در حدود 13/8 میلیارد سال برآورد کرده‌اند. با در نظر گرفتن ارتباط میان سرعت نور و فاصله‌ی طی شده، یعنی آنها می‌توانند به منطقه‌ای از فضا در 13/8 میلیارد سال پیش نگاه کنند. (چون نور در آن لحظه آفریده شده و از همان لحظه شروع به حرکت کرده، پس می‌توان تا آن لحظه را دید. پیش از آن نوری نبوده و در نتیجه چیزی هم برای مشاهده وجود نداشته است. مترجم) مانند یک کشتی در پهنه‌ی تهی اقیانوس، ستاره شناسان زمینی می‌توانند تلسکوپ‌هایشان را به 13/8 میلیارد سال در گذشته و در همه‌ی جهات نشانه روند. انگار زمین در مرکز کره‌ای برای رصد جهان "قابل مشاهده" به قطر 13/8میلیارد سال نوری باشد. (به این دلیل که جهان در همه‌ی جهات یکسان است. مترجم) واژه‌ی "قابل مشاهده" راه‌گشاست، کرانی که دانشمندان می‌توانند تا آنجا را ببینند، اما آنچه در آنجا وجود دارد را هنوز نمی‌توان مشاهده کرد. (توجه داشته باشید که سال نوری، واحد اندازه‌گیری مسافت است نه زمان و مسافتی است که نور در یک سال می‌پیماید، برابر با 9/5 تریلیون کیلومتر. مترجم)
ده عکس نمادین نشنال جئوگرافیک در 125 سال گذشته
ده عکس نمادین نشنال جئوگرافیک در 125 سال گذشته
برگردان: محمد علیزاده
مجله‌ی نشنال جئوگرافیک پس از 125 سال انتشار عکسهایی زیبا، هیجان انگیز و نمادین که توسط عکاسان آن گرفته شده، "قدرت عکس" را نمایان ساخته است. رابرت دراپر نویسنده می‌گوید: "امروزه عکاسی تنها به ثبت لحظات بی‌روح و دُژریخت و ناهنجاری دگرگون شده که در هر دقیقه میلیونها از آن بر اینترنت بارگزاری می‌شود." اما عکاسان نشنال جئوگرافیک که چنین تصاویر برجسته و بی‌نظیری را به ثبت می‌رسانند، انتخاب عدسی، نورپردازی و لحظه‌ی مناسب ثبت تصویر را نه با عقل که با دل برمی‌گزینند که این چنین، سبک هر عکاس نیز دیگرگون از دیگری است. اما بهترین تصاویر از میان تصاویر این برگزیدگان، آنهایی‌ست که نیروی بی‌نهایت یک عکس را برجسته‌تر از مستندسازی آن نمایان می‌سازد، آنهایی که بدون بیان واژه‌ای، پیام را به بیننده انتقال می‌دهند. ده نمونه از این برگزیدگان برتر را با هم مرور می‌کنیم.
1 – قزل‌آلاهاى نقره‌فام آب شیرین، 1906
عکس از جرج شیراس، نشنال جئوگرافیک
عکاس پیش‌گام، جرج شیراس، نخستین عکس شبانه را از حیات وحش به ثبت رساند. در این عکس او را به همراه پایه‌ی دوربین عکاسی چرخان، مجهز به نورافکن ویژه‌ی صید ماهی و یک فلاش دستی مشاهده می‌کنید.
مصاحبه با آیزاک آسیموف
مصاحبه با آیزاک آسیموف
برگردان: محمد علیزاده
هر چیزی که نوشتم به منظور روشنگری بوده است، حتا داستان‌های علمی‌تخیلیم.
آیزاک آسیموف – دسامبر 1985
خبرنگار: مجله‌ی تایم شما را همچون بیماری درمان‌ناپذیر که به توضیح و توصیف بیش از حد دچار هستید به خوانندگان معرفی کرده. آیا این مهمترین بخش کار شماست، فهمیدن درست یک مطلب و انتقال درست این فهم به خواننده؟
آیزاک آسیموف: بله، درسته. هر چیزی که من می‌نویسم به قصد آموزش و روشنگری هست، حتا داستان‌های علمی‌تخیلی‌ای که می‌نویسم. نه به این معنی که بخوام خواننده متوجه این موضوع باشه، ولی هدف و منظور من اینه.
خ: مشخصه که شما روشی برای توضیح موضوعات دارید. آیا طبیعت شما این جوریه یا با کار زیاد به این مهم دست پیدا کردید؟
آ.آ: ظاهرا که به طور ذاتی این طوری هستم، چون برای فهم یک مطلب، یک روش کلی دارم به این ترتیب که اونو به ساده‌ترین شکل ممکن برای خودم توضیح میدم. احساس می‌کنم این روش چون برای من پاسخ میده، به درد همه هم می‌خوره.
100 سال همراه با نسبیت عام
اینفوگرافیکی گویا از یک سده آموزه‌های نسبیت عام و آنچه در آینده به انتظارش هستیم...
برگردان و تنظیم عکس: محمد علیزاده
برای دیدن عکس بزرگتر روی آن کلیک کنید.
یِادبود آیزاک آسیموف در روز جهانی ایدز
یادبود آیزاک آسیموف در روز جهانی ایدز
ده سال پس از مرگ آسیموف، همسرش جنت آسیموف اتوبیوگرافى او با نام "زندگی خوبی بود" را ویرایش کرد و در آن اشاره نمود که مرگ همسرش در اثر بیماری ایدز بوده که در طی انتقال خون در هنگام عمل جراحی قلب به آن دچار شده بود.
آنها از من می‌پرسیدند: "تو مگه به بشقاب پرنده اعتقاد نداری؟ مگه به تله‌پاتی اعتقاد نداری؟ فضانوردای باستانی چی؟ مثلث برمودا رو هم میگی الکیه؟ زندگی بعد مردن پس چی؟"
و من پیوسته پاسخ می‌دادم: "نه، نه، نه، نه، بازم نه."
یکی از آن کلیساروهای سخت مذهبی که از پاسخ‌های منفی من به شدت برانگیخته شده بود گفت: "اصلا تو به چیزی هم اعتقاد داری؟"
گفتم: "آره، من به مدرک باور دارم، به مشاهده و بررسی باور دارم، به سنجیدن و استدلالی که توسط ناظرهای مستقل تایید شده باشه. من به چیزی اعتقاد دارم که برای اون مدرک و شاهد وجود داشته باشه، مهم هم نیست چقدر مسخره و دور از ذهن باشه. البته هر چقدر هم که یه چیز مسخره‌تر و دور از عقل‌تر باشه، شواهد برای وجودش باید محکم‌تر و قطعی‌تر باشه."
"ذهن ولگرد" 1983
سربلندی دوباره برای نظریۀ نسبیت عام انشتین
به مناسبت صدمین سال انتشار نظریه نسبیت انشتین، مقاله‌ای که چند سال پیش در مجله‌ی دانشمند به چاپ رسانده بودم را در اینجا بازنشر می‌کنم.
سربلندی دوباره برای نظریۀ نسبیت عام انشتین
برگردان: محمد علیزاده
کشف تپ‌اختری بسیار شگفت‌انگیز که تاییدی است دوباره بر درستی پیش‌بینی‌های نظریۀ نسبیت عام.
به تازگی تپ‌اختری شگفت‌انگیز کشف شده که دامنۀ آزمایش‌های درستی "نظریه نسبیت عام" را زمینه‌ای تازه بخشیده است.
تا امروز که گفته‌های انشتین درست بوده است.
در این تصویر هنری، این دو جرم شگفت انگیز انگاشته شده که جرم کوچکتر، بسیار سنگین‌تر است و هر ثانیه 25 بار به دور محور خود می‌گردد و هر 2 ساعت و نیم به همراه کوتولۀ سپید همدم خود به دور یکدیگر می‌چرخند. ستارۀ نوترونی امواج رادیویی نیرومندی به فضا گسیل می‌دارد که در روی زمین با رادیوتلسکوپ دریافت می‌شود. هر چند که این سامانۀ دوتایی در جایگاه خود بسیار بی‌همتا و شگرف است، اما مکان خوبی است که دانشمندان محدودیتهای نظریه‌های فیزیکی را با کمک آن بیازمایند.
نیروی بسیار زیاد گرانش این سامانه، صفحۀ فضا-زمان را خم می‌کند. هر چند هنوز دانشمندان این خمش را به طور مستقیم رصد نکرده‌اند، اما توانستند با اندازه‌گیری هدررَوی انرژی در این سامانه و نیز تغییرات مداری، به آن پی ببرند.