حرکت
نور نیز در فضای بیکران کیهان به سبب گستردگی پهناورش زمانبر است، از این
رو هنگامی که به اجسام آسمانی در ژرفنای کیهان مینگریم، نوری را مشاهده
میکنیم که سالها پیش، از آن اجرام گسیل شده است. پس همراه با نگاه کردن به
ژرفای فضا، به گذشته نیز مینگریم. برای نمونه 8.3 دقیقه طول میکشد تا
نور خورشید، فاصلهی 150 میلیون کیلومتری تا زمین را بپیماید و به زمین
برسد. پس چشم انداز خورشید هنگامی که به آن نگاه میکنیم برای کمابیش هشت
دقیقه پیشتر است. اجسام دورتر از ما در فضا، بیشتر در ژرفای
زمان فرو رفتهاند. زمانی که تلسکوپ خود را به سوی پروکسیما قنطورس نشانه
میرویم، آنرا در وضعیتی که 4.3 سال پیش بوده میبینیم، و نمای کهکشان
آندرومدا از روی زمین مربوط به دو میلیون سال پیشتر است. نوری که پانزده
میلیارد سال طول کشیده تا از دورترین کهکشانها و کوازارها به ما برسد،
دیدی کوتاه از جهان را در دوران جوانیش به ارزانی میدارد. اندازهی
ساختارهای کیهانی همچون اندازههای میان آنها شگفتاور است. کهکشان خودمان
را در نظر بگیرید، مارپیچِ پر ستارهی راه شیری به پهنای یکصد هزار سال
نوری در پهنهی کیهان گسترده شده است. اگر بتوان تمام راه شیری را در فضایی
به وسعت تهران جا داد، خورشید به اندازهی یک نقطه خواهد بود که تنها با
ذرهبین قابل مشاهده است. اکنون تمامی منظومهی خورشیدی بزرگتر از یک
دانهی شکر نخواهد بود. تا به امروز بزرگترین ساختار شناخته شده در کیهان
که به دیوار بزرگ معروف است، زنجیرهای از خوشههای کهکشانی است به درازای
پانصد و پنجاه میلیون سال نوری، پهنای دویست میلیون سال نوری و ضخامت ده
میلیون سال نوری. بزرگترین ستارهی شناخته شده هم یک قیفاووسی است به نام
اپسیلون. گمان میرود قطر آن 3000 برابر خورشید باشد. یعنی 4170 میلیون
کیلومتر و یعنی 3000 خورشید را میتوان در راستای قطر این ستاره پشت سر هم
قرار داد. حالا محاسبه کنید چند خورشید درون آن جا میشود! |  |