خرده اندیشه
نوشته‌ها، ترجمه‌ها و اندکی از اندیشه‌های پراکنده‌ی منخرده اندیشه
نوشته‌ها، ترجمه‌ها و اندکی از اندیشه‌های پراکنده‌ی مندرباره من
تمامی حقوق محفوظ و متعلق به صاحب وبلاگ است.
در این وب‌گاه، نوشته‌ها، برگردان‌ها به پارسی، سفرنامه‌ها و شاید خرده اندیشه‌هایی به قلم من نوشته می‌شود. بنا بر قانون حمایت از حقوق مولفان، مصوب ۱۱ دی ماه ۱۳۴۸، نقل تمام یا بخشی از مطالبی که به قلم و یا ترجمه‌ی صاحب اثر در این وب‌گاه نوشته می‌شود در نشریات کاغذی یا رسانه‌های دیجیتال ممنوع است. بازنشر تنها با اطلاع و اجازه‌ی صاحب اثر و مدیر وبلاگ ممکن است.
ادامه...
گوشه‌هایی از شگفتی‌های کیهان (2)
اگر ما را تصادفی در کیهان می‌گذاشتند، احتمال آن که بر روی یک سیاره یا نزدیکی آن قرار بگیریم، از یک بر روی یک میلیون میلیارد میلیارد میلیارد کمتر بود. دنیاها بسیار گران قیمت هستند.
کارل ساگان
نوشته: محمد علیزاده
* آیا می‌دانید هر سانتی متر مکعب از ماده‌ی یک ستاره‌ی نوترونی یا تپ‌اختر وزنی برابر یک میلیارد تن دارد.
* آیا می‌دانید ستاره‌ی نوترونی با سرعت بسیار شگفتاور هزار دور در هر ثانیه به دور خود می‌چرخد.
* آیا می‌دانید قطر صفحه‌ی مرکزی کهکشان راه شیری یکصد هزار سال نوری است و بیشینه‌ی ضخامت آن را نیز از ده تا پانزده هزار سال نوری براورد کرده‌اند. فاصله‌ی مرکز کهکشان راه شیری از خورشید در حدود ۷۰ تا ۱۰۰ هزار سال نوری است.
* آیا می‌دانید اگر قطر کهکشان راه شیری را به ده متر کاهش دهیم، قطر منظومه‌ی خورشیدی تنها یک دهم میلی‌متر خواهد بود.
* آیا می‌دانید هنگامی به آسمان شب نگاه می‌کنیم، در واقع به گذشته چشم دوخته‌ایم. حرکت نور نیز در فضای بیکران کیهان به سبب گستردگی پهناورش زمان‌بر است، از این رو هنگامی که به اجسام آسمانی در ژرفنای کیهان می‌نگریم، نوری را مشاهده می‌کنیم که سالها پیش، از آن اجرام گسیل شده است و تازه به ما رسیده است.
* آیا می‌دانید اگر بتوان تمام راه شیری را در فضایی به وسعت تهران جا داد، خورشید به اندازه‌ی یک نقطه خواهد بود که تنها با ذره‌بین قابل مشاهده است. اکنون تمامی منظومه‌ی خورشیدی بزرگ‌تر از یک دانه‌ی شکر نخواهد بود.
| * آیا می‌دانید بزرگترین ساختار شناخته شده در کیهان تا به امروز که به دیوار بزرگ (1) (2) (3) (4) (5) معروف است، زنجیره‌ای از خوشه‌های کهکشانی است به درازای پانصد و پنجاه میلیون سال نوری، پهنای دویست میلیون سال نوری و ضخامت ده میلیون سال نوری. |  |
* آیا می‌دانید بزرگترین ستاره‌ی شناخته شده ستاره‌ای است به نام اپسیلون در استارگان (صورت فلکی) ارابه‌ران گمان می‌رود قطر آن 3000 برابر خورشید باشد، یعنی 4170 میلیون کیلومتر و یعنی 3000 خورشید را می‌توان در راستای قطر این ستاره پشت سر هم قرار داد. حالا محاسبه کنید چند خورشید درون آن جا می‌شود!
* آیا می‌دانید جهان با انفجار یک توده‌ی بسیار بسیار فشرده و با حجم بسیار بسیار ناچیز آغاز شده است. بر اساس فرضیه‌ی انفجار بزرگ، جهان کنونی از ذره‌ی بسیار بسیار کوچکی که از بنیادی‌ترین ذرات هم کوچکتر بوده، به وجود آمده است. از آن رو که در لحظه‌ی آغازین، هیچ چیز، نه بعد، نه ماده، نه زمان و در نتیجه قوانین فیزیک هم وجود نداشته، آن حالت را تکینگی جهان آغازین نام داده‌اند. همین تکینگی بوده که منفجر شده و پس از انفجار آن، تمام ذرات بنیادی به وجود آمده‌اند و فرار و دور شدن از هم آغازیده‌اند؛ و در ادامه، سحابی‌ها، ستارگان، کهکشانها و دیگر اجرام به وجود آمده‌اند.
* آیا می‌دانید سیاه‌چاله در واقع ستاره‌ای است که تمام جرم آن پس از فروریزی به درون یا رُمبش در حجم صفر انباشته شده است، یعنی به سوی صفر میل کرده و موجب ایجاد چگالی بی‌نهایت شده و یک ناپیوستگی و به بیانی دیگر یک تکینگی در آن نقطه از فضا را به وجود آورده است. در ریاضیات به تابعی که در یک نقطه تعریف نشده باشد، یعنی در آن نقطه پیوسته نباشد، گویند تابع در آن نقطه تکین است یا در آن نقطه تکینگی دارد. حال در دانش فیزیک، به مرکز یک سیاه‌چاله که تمام توده‌ی آن در مرکز انباشته شده و چگالی آن بی‌نهایت باشد، تکینگی گفته می‌شود.
* آیا می‌دانید انتقال به سرخ چیست؟ بر اساس نگره‌ی مه‌بانگ یا انفجار بزرگ، جهان در حال انبساط است. نور دریافتی از یک کهکشان امکان ردیابی نزدیک یا دور شدن آن را ممکن می‌سازد. اگر پرتو نور کهکشان به سمت طول موج بلندتر انتقال یابد، انتقال به سرخ (1) (2) نامیده می‌شود و به معنای دور شدن کهکشان از ماست. اندازه‌ی انتقال به سرخ بستگی به سرعت دور شدن کهکشان از ما دارد. در سال 1929، ادوین هابل پس از آن که دریافت نور کهکشان‌های دیگر به قرمزِ پایانیِ گستره‌ی تابشِ نورِ دیدنی گرایش پیدا می‌کنند، به این نتیجه رسید که کیهان در حال گسترش است.
